Author: HansJaed
“Oh, Pare? Aga mo ngayon ah?” Tila gulat na wika ni Ramil. Hindi siya sanay na makita ang kumapre na naliligo sa paliguang ito ng ganito kaaga.
Dahil sa kalikasan ng kanilang pamumuhay at ang pagiging malapit na magka-kapitbahay, hindi na bago kay Ramil ang makasabay ni Eugene sa paliguan. Sa simpleng pamumuhay nila, ang paliguan na ito—isang maliit na lugar na ang mga pader ay gawa lamang sa mga tagping tarapal—ay nagsisilbing tanging espasyo para sa kanilang araw-araw na pagligo. Ang pader ng banyo, bagamat hindi ganap na matibay, ay nagbibigay sa kanila ng sapat na pribasya na nagsisilbi nilang pribadong espasyo sa kanilang pagligo. Ang paliguang ito ay pinagsasaluhan sapagkat narito naka tindig ang kaisa-isa nilang poso na magkakapit-bahay. Gawa ng hamon sa buhay, walang kakayahan ang bawat pamilya na makapagpatyo ng kanya-kanyang poso, kaya naman ang kaisa-isang posong ito ang kanilang pinagkukuhanan ng tubig, at dito na rin sila nagtayo ng simpleng tarapal at nagsilbi nilang paliguan. Habang ang mga kababaihan naman, gawa ng pangangailangan ng mas pribadong espasyo ay madalas pinag-iigib lamang ng mga kalalakihan sa kanya-kanya nilang mga banyo.
Ang mga mata ni Ramil ay hindi maiwasang dumapo kay Eugene—ang porma ng katawan nito na hindi nalalayo sa kanya. Si Eugene, tulad ni Ramil, ay isang barako—ang katawan ay tiyak at matatag, subalit may kahinahunan sa paraan ng paggalaw.
Kasalukuyang nakatalikod si Eugene mula sa kinatatayuan ni Ramil nang datnan ito, hubo’t hubad at lantad na lantad ang likod na buo at matikas, habang ang katawan ay basang-basa mula sa tumatagas na tubig. Ang mga linya ng kalamnan sa kanyang likod ay malinaw at buhay na buhay, isang senyales ng mga taon ng pagsusumikap at pagtatrabaho. May mga maliliit na patak ng tubig na dumadaloy sa katawan ni Eugene, ngunit ang kanyang mukha ay hindi pa nakaharap kay Ramil.
“Oh, Pare? Ikaw pala?” Ani ni Eugene, ang boses ay may kaunting pagkabigla, ngunit ang tono ay magaan, ang tagpong ito ay parang hindi na bago sa kanilang dalawa. Sa kabila gn rpesensya ng kumpare, hindi siya lumingon o humarap kay Ramil, tila abala pa rin sa pagkumpleto ng kanyang gawain sa paliguan.
Hindi maiwasang matawa ni Ramil sa sarili nang matanto ang pagbabago sa ugali ni Eugene sa mga nakaraang linggo. Noon, hindi nila alintana ang pagiging hubo’t hubad sa paliguan—walang kapaguran sa pagpapakita ng katawan sa isa’t isa, at sa lahat ng pagkakataon ay wala ring pagtatago. Madalas silang nagkakasabay sa paliguan, ang mga katawan nila ay hindi nagkakaroon ng distansya sa isa’t isa. Ngunit kamakailan, tila may pagbabago kay Eugene na napansin ni Ramil.
Madalas na ngayon, kapag nagkakasabay sila sa paliguan, tumatalikod si Eugene tuwing magkasalubong ang kanilang mga mata. Hindi ito normal, kaya’t si Ramil ay nagtataka kung mayroong itinatago ang kanyang kumpare. Dati-rati, natural lang sa kanila ang magkita ng ganito—hindi na nila alintana ang mga pagkakatulad ng kanilang mga katawan, lalung-lalo na ang hindi pagkakaroon ng anumang malasakit sa mga pagkikita ng kanilang mga alaga. Ngunit ngayon, may tila pagkahiya o pag-iwas si Eugene, na may pagkakataong hindi nito ipapakita ang kanyang katawan kay Ramil, at mas pinipili pang magtago o humarap sa kabilang direksyon. Kaya naman hindi maiwasang magduda ni Ramil kung may itinatago ba ang kanyang kumapre sa kanya tungkol sa kanyang alaga at kung bakit nagiging mailap siya sa kanya.
Gayon pa man ay nirerespeto naman ni Ramil ang pribasya ng kaniyang kumpare, bagamat kapwa lalaki, ginagalang niya kung ano man ang ayaw ipakita ng kanyang kumapare, isa pa ay hindi naman iyon mahalagang bagay na kailangang pag tuunan ng pansin ni Ramil.
“Oo pare, tinanghali na nga ako eh, medyo napasarap ako ng tulog eh, hehe” Wika ni Ramil, na pinipilit gawing magaan ang usapan kahit na may mga katanungan siyang hindi maiwasang maglaro sa kanyang isipan.
Inumpisahan ni Ramil na hubarin ang kanyang suot na kamisetang pang tulog upang maumpisahan ang pagligo. Dito, tumambad ang maskuladong katawan ni Ramil na bunga ng maraming taon ng batak na pagtatrabaho sa pangingisda at pagkokonstruksyon. Kitang-kita ang matikas na hugis ng kanyang dibdib, na tila nililok ng isang bihasang iskultor. Ang kanyang mga balikat ay malapad at matibay, na nagbibigay-diin sa kanyang tikas at lakas. Ang mga braso niya ay makisig, halatang pinanday sa mabibigat na trabaho. Sa kanyang tiyan, makikita ang malinaw na pagkakahati ng mga abdominal na masel na parang mga bloke ng yelo, nagpapakita ng kanyang pag-aalaga sa pangangatawan. Ang balat niya ay kayumanggi, makinis, at kumikinang sa ilalim ng mahinang ilaw ng araw. Ang maliliit na ugat sa kanyang bisig at dibdib ay bahagyang nakaumbok, patunay ng mahusay na daloy ng dugo sa kanyang katawan. Ang bawat galaw niya ay nagpapakita ng likas na kumpiyansa at lakas, na parang isinilang siyang may ganitong karisma.
"Napasarap ba sa pag tulog o napasarap sa pag kulob? haha" Pabirong wika ng kanyang kumpareng si Eugene. Ang tono ay puno ng kwela.
Habang nagsasalita, hinablot ni Eugene ang isang nakasabit na tuwalya at maingat itong ipinalupot sa kanyang bewang. Nang humarap na siya kay Ramil, kitang-kita ang bago at hindi maipaliwanag na tensyon sa pagitan nilang dalawa.
Habang nagsasalita at tinitingnan ang kumpare, hindi maikakaila ni Ramil ang mapansin ang isang bagay na bago kay Eugene—ang umbok sa harapan nito, na ngayon ay mas kapansin-pansin kaysa dati. Bilang matalik na magkaibigan at magkumapre, alam ni Ramil na hindi ganito ang itsura ng umbok ni Eugene noong nakaraan. Dati, wala siyang nakikitang anumang kakaibang pagbabago sa harapan ng kanyang kumpare, tila normal lamang na umbok, ngunit ngayon, ang umbok sa ilalim ng nakatapis na twalya kay Eugene ay tila mas lumaki at mas naging kapansin-pansin sa mga mata ni Ramil.
Sa kabila ng mga obserbasyong ito, pinili ni Ramil na huwag na itong pag tuunan pa ng pansin, ayaw niyang gawing usapin ang isang bagay na wala namang halaga. Dala na rin ng respeto sa pribasya ni Eugene, pinili niyang iwasan na lang ang mga bagay na hindi pa niya lubos na nauunawaan.
Habang nagkatinginan sila, iniwasan ni Ramil ang mapansin ni Eugene ang mga bagay na hindi niya matukoy kung dapat bang itanong o talakayin. Binigyan niya ng paggalang ang bagong distansya ng kanilang pagkakaibigan, at pinili na lang na magpatuloy sa simpleng usapan, na tila walang nagbago sa kanilang matagal na samahan.
"Hindi nga maka kulob ngayon pare eh, alam mo na, nagdadalang tao si misis" Sagot ni Ramil, ang boses ay may halong panghihinayang, tila sabay na tumatawa at nag-aalala, habang ang kanyang mga mata ay sumasaglit sa tuwa ngunit may lungkot sa kanyang mga salita.
Lumapit si Eugene at tinapik sa braso si Ramil, ang kanyang tingin ay puno ng malasakit. “Ayos lang yan, pare, tiis-tiis muna, para rin ’yan sa magiging anak mo” Wika ni Eugene na may malalim na pang-unawa. Bilang lalaki, naiintindihan niya ang sitwasyon ng kumpare, mahirap ang hindi matugonan ang tawag ng laman lalo na sa sitwasyong kailangang magsakripisyo para sa kapakanan ng pamilya.
"Ako nga, kahit gustuhin ko, wala akong makulob, haha" Pabirong wika ni Eugene, ang tono ay may kasamang matamis na tawa, tila pinaggaan ang kanilang usapan.
Sa kabila ng kwelang mga linya, may maliit na lungkot sa kanyang mga mata. Hiwalay na si Eugene sa kanyang unang asawa at na byudo pa sa ikalawa, kaya naman mag isa nitong binibuhay ang dalawang anak na lalaki na naging anak niya sa mga naging asawa niya.
“Pare, maghanap ka na kasi diyan, pihadong walang tatanggi sa’yo” Nakangiting mungkahi ni Ramil, ang tono ay puno ng biro subalit may malasakit, tila pinagagaan ang kalooban ng kanyang kumpare.
Muling natawa si Eugene, ang kanyang ngiti ay tila naglalaman ng kasiyahan at kaunting kalungkutan. “Pass muna ako, pare, kailangan ko munang buhayin mga anak ko, haha.”
Hindi matanggi ni Eugene na may mga responsibilidad siyang dapat unahin, at kahit gaano pa niya kagustong matugunon ang sariling pangangailangan, ang kanyang mga anak ang laging naunang pumapasok sa kanyang isipan.
“Nga pala, pare, anong balita doon sa konstruksyon na pinapasukan mo? Wala pa bang bakante?” Tanong ni Eugene, hangang ngayon ay hirap pa rin si Eugene na makahanap ng bagong mapapasukang trabaho matapos ang isang trahedya sa dagat na kumitil ng kanilang pinagkakabuhayan.
“Wala pa kasing bakante ngayon, pare” Sagot ni Ramil, ang boses ay may kasamang kabigatan. “Alam mo naman, kung ako lang talagang ikaw ang gusto kong ipasok doon, kaso wala eh...” Dagdag pa niya, pinapakita ang malasakit at paghahangad na matulungan ang kanyang kumpare.
“Katunayan niyan, may mga iilan na rin silang tinanggal. Patapos na kasi yung ginagawang mansyon” Wika pa ni Ramil, na nagpapakita ng kaalaman sa kasalukuyang kalagayan ng proyekto.
“Pero wag kang mag-alala, pare, oras na may bakante, ikaw agad ipapasok ko” Pagtitiyak ni Ramil, ang boses ay puno ng kasiguraduhan at pagnanais na matulungan ang kumpare.
“Sige pare, aasahan ko yan. Salamat ha” Halatang nagpapasalamat ngunit may bahagyang lungkot na nakikita sa kanyang mga mata.
“Sige pare, una na ko, iniwan kong mag isa sa bahay yung inaanak mo, baka magising na yon” Paalam ni Eugene, may pag-aalala sa kanyang anak na iniwang mag isang natutulog pa sa kanilang bahay.
“Sige, pare. Ingat ka” Tugon ni Ramil, ang mga mata’y puno ng malasakit habang pinapanood ang kumpare niyang papalayo.
Tuluyan nang nilisan ni Eugene ang paliguan, at naiwan si Ramil na nag-iisa sa banyo na naguumpisahang paliwanagin ng liwanag ng pasikat na araw.
Hindi maiwasang maawa ni Ramil sa kanyang kumapare. bagamat kapwa lamang sila kapos sa buhay, batid ni Ramil na hirap ang kanyang kumpare ngayon. Byudo na kasi ito sa kanyang asawa at kasalukuyang may binubuhay na dalawang anak, at ang pagkawala ng trabaho sa pangingisda gawa ng pagtagas ng langis mula sa lumubog na barko kamakailan ay naging isang dagok sa kanilang pamumuhay. Kapwa sila nawalan ng hanapbuhay dulot ng trahedya kaya't ngayon ay nagsusumiksik sila sa mga kakarampot na oportunidad na trabaho dito sa kanilang munting baryo, at sa kasamaang palad ay isa si Eugene sa mga hindi pa rin nakakahanap ng alternatibong trabaho na maaring mapasukan.
Lubos mang naawa ay walang magawa si Ramil. Sisikapin na lamang niyang maipaghanap rin ng mapapasukang trabaho ang kanyang kumapare sa kasalukuyan niyang pinagtatrabahuan na isang konstruksyon.
Sa kabila ng mga alalahanin at iniisp, nagpasya si Ramil na umpisahan na ang kanyang pagligo. Alam niyang ang oras ay patuloy na tumatakbo, at may mahahalagang bagay pang naghihintay sa kanya sa araw na ito.
Hinubad ni Ramil ang lahat ng kanyang saplot at inumpisahan ang pagbomba ng tubig mula sa poso upang mag-umpisa ng pagligo. Ang mga galaw niya ay natural at puno ng lakas, tanda ng mga taon ng pisikal na trabaho. Habang umaagos ang malamig na tubig mula sa poso, nagkaroon ng mga patak ng tubig na dahan-dahang dumadaloy sa kanyang katawan, sumasabay sa bawat galaw ng kanyang mga kalamnan.
Bilang isang lalaking batak sa pisikal na trabaho, hindi maitatanggi ang ganda ng hubog ng katawan ni Ramil. Makikita ang mga matitibay niyang kalamnan na nag-aakma sa bawat bahagi ng kanyang katawan, mula sa kanyang malalaking braso at matitigas na balikat hanggang sa kanyang matipunong dibdib.
Sa bawat galaw, litaw ang likas na alindog ng kanyang katawan, na hindi lamang nakikita sa mga linya at kurba ng kanyang mga kalamnan, kundi pati na rin sa paraan ng kanyang pagiging disiplinado at masigasig sa mga ginagawa. Ang kanyang katawan ay tila buhay na nagpapakita ng lakas at katatagan, at sa kabila ng mga matitinding pagsubok sa buhay, ang pisikal niyang anyo ay isang paalala ng kanyang lakas at determinasyon.
Habang bumubomba ng tubig, bawat hibla ng kalamnan sa mga bisig ni Ramil ay tila may kwento. Ang mga linya ng kanyang mga masel, malinaw na nakaukit sa ilalim ng kanyang kayumangging balat, ay gumagalaw nang may ritmo, parang musika ng lakas at pagpupunyagi. Ang pawis na dumadaloy mula sa kanyang noo ay humahalo sa tubig na umaagos mula sa kanyang palad, tila nagiging bahagi ng seremonyal na ritwal ng araw-araw niyang pakikibaka.
Ang kanyang balat, bagamat kayumanggi at halatang hinalikan ng araw ng paulit-ulit, ay tila nagtataglay ng natatanging kinang, ang uri ng ningning na nabubuo lamang sa matapat na paggawa at pakikisalamuha sa mga elemento ng mabibigat na trabaho. Ang sinag ng papasikat na araw na dumadampi sa kanyang kayumangging balat ay naglalakbay sa kanyang katawan, humahaplos sa bawat kurba at linya, pinapatingkad ang tila maingat na nililok ng panahon at karanasan.
Pagdating sa kanyang mukha, mahirap itong balewalain. Ang mga matang matalim na tila laging nakatingin sa hinaharap ay binabalanse ng bahagyang pilantik ng kanyang mga pilikmata, nagbibigay ng kakaibang lambing sa kanyang matapang na anyo. Ang kanyang panga ay matigas at malinaw ang hugis, habang ang kanyang labi ay may perpektong hubog na may natural na pang-akit.
Pagdating naman sa kanyang kargada, hindi rin maitatangging pinagpala si Ramil. Malaman at may pagkamataba ang kanyang kargada, na tinernuhan pa ng malulusog na pares ng itlog na talaga namang humahampas sa bawat pagkilos ng kanyang katawan. Ito ay isang katangiang nagpahumaling sa kanyang asawa bukod sa kanyang pisikal na itsura at mabuting pag uugali.
Nang mapuno na ang timba, dumampot si Ramil ng tabo at dahan-dahang sumalok ng tubig. Ang tabo, bagamat luma at may bakas ng gasgas, ay naging mahalagang kasangkapan sa kanyang araw-araw na ritwal. Nang inumpisahan niyang buhusan ang kanyang katawan, malamig ang unang tama ng tubig sa kanyang balikat, nagdulot ng bahagyang panginginig sa kanyang katawan. Ang tubig ay mabilis na dumaloy pababa, ginigising ang kanyang katawan mula sa magdamag na payapang pamamahinga.
Sa bawat buhos, ramdam niya ang ginhawa sa kanyang balat, ang malamig na haplos ng tubig na tila naghahatid ng aliw sa bagong umaga. Hinayaan niyang dumaloy ito sa kanyang mukha, tumulo sa kanyang dibdib, at sa bandang huli, bumagsak sa lupa. Habang paulit-ulit ang pagsalok at pagbuhos, tila unti-unting nawawala ang bigat ng kanyang katawan at isipan.
Payak man ang lugar, naramdaman ni Ramil ang tahimik na ginhawa ng sandaling iyon—walang iba kundi ang tunog ng tubig, ang kanyang mga kilos, at ang pakiramdam ng kalinisan na unti-unting bumabalot sa kanya.
Patuloy ang pagbuhos ng tubig sa katawan si Ramil, mariin ang paghagod sa kanyang matipunong katawan, at ang bawat hagod ay may dalang layunin ng kalinisan.
Matapos makapagligo, agad na nagpunas si Ramil ng twalya, at habang pinapawi ang tubig sa kanyang katawan, ramdam niya ang lamig ng hangin, nagdudulot ng bahagyang panginginig at ginaw sa kanyang hubad na katawan. Pagkatapos magpunas, mabilis niyang itinapis ang twalya sa kanyang bewang, at dinampot ang pinaghubarang pantalon at saplot pangloob, pati na ang mga ginamit na sabon at panghilod. Mabilis niyang inayos ang sarili at naglakad patungo sa labas ng paliguan.
May kalayuan rin ang paliguan mula sa kanilang bahay, kaya’t naglakad si Ramil pauwi ng kanilang tahanan na naka-tapis lamang ng twalya. Ang paligid ay puno ng mga halaman at puno, at ang mga bahay ay may mga distansya mula sa isa’t isa. Karaniwan na ang mga ganitong eksena sa kanilang baryo. Hindi alintana ni Ramil ang kanyang suot, at dahil sa kalikasan ng kanilang pamumuhay, tila wala namang nagpapansin sa mga ganitong bagay.
Pagdating sa kanilang tahanan, hindi na pumasok si Ramil sa loob ng bahay. Bagkus, dumiretso siya sa likod ng kanilang bahay kung saan naka-sampay ang ilan niyang mga saplot panloob at pantalon. Dito sa likod ng bahay, ang lugar na malayo sa mga mata ng ibang tao at sa kanilang mga kapitbahay, ay naging kanyang pribadong espasyo tuwing umaga. Bihira ang napapadpad sa gawing ito, kaya’t hindi niya na kailangang mag-alala tungkol sa kung anong maaring makita ng iba, at nakaugalian na ni Ramil ang magbihis dito.
Komportableng tinanggal ni Ramil ang pagkakatapis ng twalya sa kanyang bewang na siyang nagpatambad ng kanyang buong kahubdad. Bahagya muli siyang nagpunas upang matiyak na mapawi ang natitrang butil ng tubig sa kanyang katawan.
Habang nagpupunas, nararamdaman ni Ramil ang tahimik na umaga, humahaplos ang hangin na malamig at malinis sa kanyang hubad na katawan, habang walang anumang alalahanin sa pag-aayos ng sarili sa likod ng bahay.
Matapos makapagpunas ay isinabit muna ni Ramil ang twalya sa kanyang mga malapad na balikat. Sa isang saglit, hindi maiwasang mapagmasdan ni Ramil ang kanyang katawan, lalo na ang kanyang sariling kargada. Naisisiwalat ang detalye nito sa ilalim ng liwanag ng araw—malaman, mahusay ang hubog at di maitatangging pinagpala gawa ng laki nito kahit tulog pa.
Inumpisahan niya itong hawakan, at hindi maiwasang ni Ramil na manghinayang, sa kasalukuyan kasi ay ilang buwan na niyang hindi nagagamit ang kanyang pinagpalang kargada sa kanyang asawa gawa ng pagdadalang tao nito, kaya naman wala siyang ibang napagpipilian tuwing may tawag ang kanyang laman kundi mag tiis na lamang sa pagsasarili, bagay na bagamat nakakatugon ng kanyang pribadong pangangailangan, ay di maitatangging may kulang.
Habang abalang hinahawakan at pinagmamasdan ni Ramil ang kanyang malaking kargada, lingid sa kanyang kaalaman na may dalawang pares ng munting mga mata ang nakatitig sa kanya, mata ng isang bata, at halata sa mga matang ito ang pagkagulat sa nakikita.
"Tito Ramil?" Wika ng batang lalaki. Ang boses ay munti, subalit pamilyar kay Ramil.
Halos mapabalikwas si Ramil sa sobrang gulat at agad na napabaling sa pinanggalingan ng boses, kasabay nito'y agad rin siyang napatakip ng mga kamay sa kanyang kargada upang ikubli ito.
"Dave?" Laking gulat na wika ni Ramil nang tumambad sa kanyang paningin ang batang si Dave, nakatayo sa di kalayuan at nakatitig sa kanya, halatang ang gulat sa mukha nito.
"Dave kanina ka pa diyan?" Wika ni Ramil, nangangambang nakita ng batang si Dave ang kanyang buong kahubdan. Habang nagsasalita, maingat niyang muling itinapis ang twalya sa kanyang bewang.
"Ahm, hindi naman po Tito, kakadating ko lang po, hinahanap ko po kasi sina kambal" Wika ni Dave, bakas ang pagka inosente sa kanyang boses.
Si Dave ay dose-anyos na anak ng kapit bahay nila dito sa baryo. Bagamat ilang bahay pa ang pagitan mula sa kanilang tahanan, madalas nagtutungo si Dave dito sa kanila dahil nakikipagbarkada ito sa anak niyang kambal na mga binatilyo na.
"Ahm, h-hindi ko alam eh, siguro nasa labas lang yung mga yun" Wika ni Ramil, hindi maiwasang mahiya sa bata.
"Ganon po ba? Sige po hanapin ko nalang sila sa labas" Wika ni Dave at agad na ring tumalikod at naglakad palayo.
Hindi maiwasang mamula sa hiya ni Ramil, bagamat bata lamang iyon, subalit tiyak na nakita ng batang iyon ang buo niyang kahubdan kanina lalo pa at tinanggal niya ang pagkakatapis ng kanyang twalya, isa pa ay hinawakan at pinagmasdan pa niya ang sarili niyang kargada.
Gayon pa man ay ipinagkibit balikat na lamang ito ni Ramil. Batid naman niyang lalaki si Dave, at tiyak ay wala naman din iyong malisya sa bata.
Inumpisahan na lamang ni Ramil ang pagbihis. Isinuot niya ang isang saplot panloob at isinunod ang nakasampay na punit-punit at lumang maong na pantalon na sadyang sinusuot niya sa pagtatrabaho.
Matapos makapagbihis ay dumeretso na rin si Ramil sa kusina ng kanilang bahay kung saan dinatnan niya ang kanyang misis na abala sa paghahanda ng kaniyang baong pagkain.
“Oh mahal, eto at naibalot ko na itong pananghaliang babaunin mo” Nakangiting wika ni Ema habang iniabot ang maayos na nakabalot na pagkain kay Ramil, ang kanyang mahal na mister.
“Salamat mahal, tiyak masarap ’to” Sagot ni Ramil na hindi maitatago ang ngiti sa labi pagkatanggap ng baon mula sa mapagmahal na asawa.
“Mag-iingat ka lagi sa trabaho mo, mahal” Habilin ni Ema. Ang kanyang boses ay puno ng lambing at pagmamalasakit, kasabay ng mapag-arugang tingin na para bang nagpapaalala na siya’y naghihintay palagi.
“Syempre naman, mahal. Mag-iingat ako palagi para diyan kay baby” Tugon ni Ramil, sabay marahang yumuko upang halikan ang umbok na tiyan ng asawa.
Tatlong buwan nang nagdadalang-tao si Ema sa kanilang ikatlong anak, at sa kabila ng kasalukuyang hamon ng buhay, buong pusong nagsusumikap si Ramil. Maliban sa paghahanda para sa panibagong miyembro ng pamilya, binubuhay din niya ang kanilang kambal na anak na ngayo’y mga binatilyo na.
“Teka, asan na naman yung kambal?” Tanong ni Ramil habang nililinga ang paligid, hinahanap ang presensya ng kanyang mga anak.
“Hay nako, maagang lumisan ang dalawa kanina. Magbibisikleta raw kasama ang mga barkada” Sagot ni Ema na bahagyang napailing.
“Mga batang ’yun talaga. Sinabi ko nang huwag ka munang iiwan mag-isa rito para may katuwang ka sa mga gawaing bahay” Ani Ramil, sabay himas sa kanyang noo bilang tanda ng kaunting pag-aalala.
“Hayaan mo na yung kambal na mag-saya. Ilang linggo na lang at balik-eskwela na sila. Tinatamasa lang nila ang nalalabing araw ng bakasyon” Nakangiting wika naman ni Ema, na waring pinagtatanggol ang kanilang mga anak.
Napailing na lamang si Ramil, ngunit hindi napigilan ang mapangiti. Sandaling tumigil si Ramil at tinitigan ang kanyang asawa. Walang kupas ang kagandahan ni Ema sa kanyang paningin. Mula pa noong sila’y nagkakilala, ang maamo nitong mukha, ang tahimik at simpleng ugali, ay palaging umaakit sa kanyang puso. Maging ngayon, kahit tatlong buwan nang buntis si Ema, hindi nababawasan ang taglay nitong alindog.
Sa tuwing nakikita niya si Ema, tumataas ang pagnanasa ni Ramil. Hindi alintana ang labing-limang taon nilang relasyon, tila araw-araw ay muling nag-aalab ang kanyang pagmamahal sa asawa. Simpleng babae lamang si Ema, ngunit sa mata ni Ramil, siya ang perpektong babae—mabait, maunawain, at walang katulad.
Kahit sa bigat ng hamon ng buhay, isang tingin lang kay Ema ay muling bumabalik ang kanyang sigla, handang harapin ang anumang pagsubok alang-alang sa kanyang pamilya.
Hindi maiwasang mag-init si Ramil habang pinagmamasdan ang kanyang maybahay. Sa kabila ng labing-limang taon nilang pagsasama at sa kabila ng pagiging ina nito sa kanilang anak na kambal, tila walang bakas ng pagbabago sa kagandahan ni Ema. Ang kanyang maamong mukha, mapupungay na mata, at mapang-akit na ngiti ay nanatiling kapareho ng babaeng unang bumihag sa puso ni Ramil. Ngunit higit sa lahat, ang hugis ng kanyang katawan—kahit nagdalang-tao na nang ilang ulit—ay tila hindi pa rin naluluma sa paningin ni Ramil.
May kung anong kakaibang init ang gumapang sa kanya habang minamasdan si Ema. Ang simpleng paraan ng kilos nito, ang bawat galaw ng kamay habang inaayos ang kanyang damit, ang natural na bango ng asawa, lahat ng ito ay nagdulot ng tahimik na pagnanasa sa kanya.
Marahang lumapit si Ramil sa asawa, ang titig nito ay nakalulusaw at naglalaman ng di maitatangging pagnanasa. Inumpisahang humawak ni Ramil sa magkabilang bewang ng asawa, ang kanyang malalaking kamay ay tila nagbibigay ng proteksyon habang banayad niyang inilapit ang mukha kay Ema.
Ramdam ni Ema ang init ng haplos ni Ramil, kasabay ng malambing na paghinga nito sa kanyang balat. Ramdam niya ang bagong paligong presensya ng baalt ng kanyang maskuladong asawa, ang halimuyak ng sabon sa katawan nito na naghalo sa natural nitong amoy ay isang bagay na nakakapang akit kay Ema sa gwapo niyang asawa. Hindi niya napigilan ang bahagyang pumikit, naramdaman niya ang unti-unting paglapit ng kanilang mga labi—ang paglalapit ng dalawang pusong matagal nang magkasama ngunit hindi kailanman naglayo.
Nang magtagpo ang kanilang mga labi, nagsimula ang marahan at maalab nilang halikan. Hindi ito nagmamadali; bawat dampi ng labi ay puno ng sinseridad. Ang bawat galaw ay puno ng respeto, puno ng init, ngunit higit sa lahat, puno ng pagmamahal na totoo at walang pagkukunwari. Hindi lamang ito simpleng halik; ito’y halik na may tiwala sa isa’t isa, ng magkasintahang nagmahalan mula simula, at ng dalawang kaluluwang nagpapatibay ng kanilang sumpaan.
Ramdam ni Ramil ang lambot ng mga labi ni Ema, at tila nadarama rin ni Ema ang tibok ng puso ng asawa sa bawat halik nito. Sa simpleng sandaling iyon, parang tumigil ang oras. Wala ang bigat ng buhay, wala ang mga alalahanin—ang natira lamang ay ang pagmamahalan nilang dalawa.
Mula sa halik, dahan-dahan silang nagtitigan. Sa kanilang mga mata, walang ibang mababasa kundi ang purong pagsinta.
Habang kasalukuyang magkadampi ang mga labi, nagumpisang gumapang na parang ahas ang mga kamay ni Ramil sa katawan ng asawa, tila dinedetalye ang hubog nito. Umakyat ang kanang kamay ni Ramil sa malusog na dibdib ni Ema, habang ang kanan ay marahang pumasok sa ilalim ng laylayan ng suot daster ng asawa, kung saan inumpisahang kapain ng maskuadong kamay ni Ramil ang babaeng hiwa ng asawa.
Ilang sandali pa, dahan-dahang humiwalay si Ema mula sa halik ni Ramil, sabay bitiw ng malambing na ngiti.
“Mahal, ma-lalate ka na sa trabaho” Paalala niya habang bahagyang itinulak ang balikat ng asawa.
Natigilan naman si Ramil, tila nagulat sa biglang pagputol ng kanilang sandali. Napakunot ang kanyang noo ngunit halata ang lambing sa kanyang boses nang magsalita.
“Mahal naman, halik lang eh” Aniya, tila nagrereklamo ngunit malinaw na naglalambing.
“Naku, mahal” Sagot ni Ema, pigil ang tawa habang kinakalma ang sarili “baka kung saan nanaman ito mapunta. Sige na, malalate ka na”
Napakamot na lamang ng ulo si Ramil, mukhang nanghihinayang ngunit alam niyang tama ang sinabi ng asawa. Hindi niya maiwasang sumimangot habang tumalikod na upang maghanda sa pag-alis.
Batid ni Ema ang nararamdaman ng mister. Tigang na ito, halatang naghahanap ng init ng kanilang pagiging mag-asawa. Ngunit alam din niyang hindi pwede. Una sa lahat, tatlong buwan pa lamang ang kanyang pagbubuntis, at maselan ang kanyang kalagayan. Ang mga payo ng kanyang doktor ay malinaw: mag-ingat sa anumang pwedeng makapagdulot ng panganib, lalo na sa unang bahagi ng kanyang pagdadalang-tao.
Pinagmasdan niya ang likod ni Ramil habang ito’y naghahanda. Gwapo pa rin ito sa kanyang paningin—ang tikas nito, ang maamo ngunit maskuladong mukha, ang kanyang pagmamahal na walang kapantay. Naiintindihan niyang ang sakripisyo ni Ramil ay hindi lamang para sa kanya kundi para sa kanilang pamilya. Kaya’t kahit mahirap, mas pinili niyang ituon ang pansin sa kanilang kaligtasan.
"Mahal, alis na ko, ingat ka palagi rito" Bilin ni Ramil sa asawa. Puno ng malasakit ang boses.
"Sige mahal, mag iingat ka palagi sa trabaho mo" Puno ng pagmamahal na wika rin ni Ema.
Sa huli, isang mabilis at matamis na halik ang kanilang pinagsaluhan bago tuluyang lisanin ni Ramil ang munting tahanan.
Bagamat tigang na tigang na at nag aasam ng lambing ng kanyang asawa, walang nagawa si Ramil kundi simulan ang kanyang paglalakad palabas ng bahay. Ramdam niya ang bigat ng kanyang dibdib, hindi dahil sa trabaho o hirap ng buhay, kundi dahil sa hindi maipaliwanag na pagnanasa at lungkot na matagal na niyang kinikimkim, isang bagay na hindi niya magawang gawin sa kanyang asawa, lalo na’t alam niyang hindi kasalanan ni Ema ang sitwasyon nila.
Mula nang ipanganak ni Ema ang kanilang kambal na anak labing tatlong taon na ang nakararaan, halos hindi na siya nakapasok sa pagkababae ng kanyang misis. Sa kabila ng masaya nilang pamilya, isang malaking pagsubok ang kanilang hinarap matapos iyon. Muling nabuntis si Ema tatlong taon matapos manganak ng kambal, isang pagbubuntis na akala nila’y magdudulot ng panibagong biyaya sa kanilang pamilya. Ngunit nauwi ito sa trahedya.
Anim na buwan nang dinadala ni Ema ang kanilang sanggol noong malaglag ito. Ang insidente’y hindi lamang nagdulot ng matinding lungkot sa kanilang mag-asawa kundi iniwan din nito ang katawan ni Ema sa maselang kalagayan. Napinsala ang kanyang matres, dahilan upang ipagbawal ng doktor ang anumang pagbubuntis kay Ema. Kasama nito ang babala na delikado ang pagtatalik nila ni Ramil, lalo na’t maaaring magdulot ito ng komplikasyon kay Ema.
Naging mabigat ang desisyong iyon para kay Ramil, ngunit mas pinili niyang unawain ang sitwasyon kaysa ipilit ang kanyang pangangailangan. Mahal niya ang kanyang asawa, at higit pa sa pisikal na pagnanais, ang kaligtasan ni Ema ang mas mahalaga sa kanya. Ngunit hindi maitatangging may mga gabi siyang nagigising nang basa sa pawis, pilit nilalabanan ang init na bumabalot sa kanyang katawan. Ang mga pagkakataong iyon, habang katabi si Ema, ay nagiging malupit na paalala ng kanyang pananabik.
At ngayon, muling nabuntis si Ema sa kabila ng babala ng doktor. Isang milagro sa kanilang paningin, ngunit alam nilang kailangan nilang mag-ingat. Ang sitwasyon ni Ema ay nanatiling maselan, at hindi nila maaaring ipagsapalaran ang buhay nito at ng kanilang dinadalang anak. Kaya naman sa kabila ng lahat, patuloy na nagsasakripisyo si Ramil, nilalabanan ang tigang na nararamdaman para sa kapakanan ng kanyang pamilya.
Matapos ang di mabilang na mga taon ng pagsasakripisyo at pagtitiis ng mag-asawa, hindi makapaniwala si Ramil at Ema na muling magkasama sa ganitong paraan. Ilang taon nilang hindi naranasan ang magtalik, isang desisyong pinili nilang sundin para maprotektahan ang kalusugan ni Ema, dahil sa maselang kondisyon ng kanyang matres na naging sanhi ng mga komplikasyon sa kanyang nakaraang pagbubuntis. Ngunit pagkatapos ng mahabang taon ng pagsubok, sa wakas, natapos ang kanilang paghihirap. Ang kondisyon ng matres ni Ema ay naging maayos, at sa mga buwan na sumunod, nahanap nila ang pagkakataon na matupad ang isa sa mga pinakamimithing pangarap nila bilang mag-asawa–ang muling magkaanak.
Sa muling pagsasalo nilang mag-asawa sa isang kama, nabuo ang bata sa sinapupunan ni Ema, isang biyaya na matagal nilang hinintay. Kaya naman ngayon, bagamat si Ramil ay matinding nagpipigil dahil sa matagal na tigang na kalagayan, alam niyang mas mahalaga ang kalusugan ng kanyang asawa at ang bata kaysa sa anumang pansariling pangangailangan.
Gayon pa man, itinuring ang mga ito ni Ramil bilang pansamantalang hamon na hindi makakatalo sa pagmamahal niya sa kanyang pamilya. Ang mga hamon sa kanyang personal na pangangailangan ay hindi naging dahilan upang huminto siya sa kanyang mga pagsusumikap. Patuloy siyang nagpursige sa paghahanapbuhay, lalo na ngayon na muling nagbuntis si Ema at alam niyang kailangan nilang mag-ipon para sa darating na araw ng panganganak. Bagamat sa kasalukuyan ay mas nagiging mahirap ang sitwasyon ng kanilang pamilya, dahil ang kambal nilang anak ay ngayon ay mga binatilyo na, at tumataas ang gastusin para sa kanilang edukasyon at pagkain. Kaya naman halos doble ang naging pagtatrabaho ni Ramil, upang matustusan lamang ang lahat ng pangangailangan ng kaniyang lumalaking pamilya.
Habang naglalakad si Ramil palabas ng kanilang kanto, abala nang naghihintay si Kristof–ang bayaw ni Ramil at bunsong kapatid ni Ema. Si Kristof, bagamat mas bata at mas maluwag ang buhay kumpara sa kanyang bayaw, ay may malasakit at suporta para sa bayaw na si Ramil, siya ang nakakatuwang ni Ramil sa araw-araw sa pagtatrabaho sa konstruksyon.
“Yaw, kanina ka pa ba diyan?” Wika ni Ramil, habang mabilis na naglakad palapit sa kanyang bayaw na si Kristof, na naghihintay sa kanto. Ang kanyang mata ay may pag-aalala, tila nangungumusta sa bawat sandali ng paghihintay ng kanyang bayaw.
“Hindi naman, Kuya Ram. Halos kakarating ko lang rin” Sagot ni Kristof, na nagbigay ng isang ngiti sa kanyang bayaw.
“Pasensya ka na, Yaw, hinintay ko pa kasi itong niluto ng Ate mo na pambaon ko” Paumanhin ni Ramil na may kalakip na paliwanag. “Pero marami to, hatian kita mamaya” Dagdag niya, na may kasamang ngiti.
“Ayos lang, Kuya, may ipinabalot rin sakin si Angel” Sagot ni Kristof, sabay na tinanggal ang maliit na bag na puno ng pananghalian na ipinabaon ng kanyang nobya, si Angel.
Bagamat abala at puno ng trabaho, hindi nakakalimutan ng mag bayaw na magbigay ng kahit na simpleng kabutihan sa isa't-isa. Tinuturing nila itong paraan upang magbigay ng kagaanan sa kanilang araw na puno ng mga responsibilidad.
“Tara na, at nang hindi tayo ma-late sa trabaho” Ani Ramil, sabay akbay at angkas sa motorsiklo ng bayaw.
Isinindi ni Kristof ang motor, at agad na pinaandar ito, ang tunog ng makina ay nagbigay-hudyat ng kanilang pag-alis.
Araw-araw, sabay na pumapasok ang mag bayaw sa trabaho, at ang kanilang buhay ay patuloy na nagiging isang walang katapusang siklo ng pagsusumikap. Iisa lamang ang kanilang pinagtatrabahuan, isang construction site kung saan ginagawa ang isang mansyon sa isang malawak na Hacienda na pag-aari ng isang mayamang politiko. Si Ramil ay ilang buwan nang nagtatrabaho sa Hacienda, nagsimula siya bilang mason, ngunit gawa ng likas na pangangailangan ng trabaho, anumang posisyon ang kailangang punan ay handa niyang pasukin upang makapagpatuloy lamang sa paghahanap buhay sa ipinagagawang mansyon.
Tulad ni Ramil, at ang kumpare niyang si Eugene, nawalan rin ng hanapbuhay si Kristof sa pangingisda nang magkalat ang langis sa karagatang pinagmumulan ng kanilang kabuhayan. Dating mangingisda ang magbayaw, parehong nakasalalay ang kanilang kabuhayan sa karagatang malapit sa kanilang mga tirahan. Subalit, isang insidente ang nagbago ng kanilang buhay: isang barko na lumubog sa karagatang iyon at nagdulot ng oil spill na nagkontamina sa tubig. Ang aksidenteng ito ang kumitil sa kanilang kakayahang mangisda, pati na rin sa kabuhayan ng kanilang mga kabaryo na mangingisda tulad nila. Dahil sa kawalan ng makukuhang isda, napilitan sila na maghanap ng ibang trabaho.
Dumating ang pagkakataon nang magkaroon ng pangangailangan ng mga manggagawa para sa isang malaking konstruksyon sa Hacienda ng pamilya Gorospe, ang mayamang angkan ng mayamang politikong si Husgado Gorospe or mas tanyag sa pangalang Hugo. Sa pagkakataong iyon, hindi nagdalawang-isip si Ramil at agad na namasukan bilang mason.
Sa unang mga buwan, sinikap niyang magsimula at matutunan ang mga gawain sa konstruksyon, ngunit hindi maiwasan ang pangambang dumaan sa kanyang isip. Siyam na buwan na ang lumipas at patapos na ang mansyon na kanilang itinayo. Oras na matapos ang proyekto, hindi pa rin maaring mangisda sa dagat dahil sa patuloy na kontaminasyon ng langis, kaya’t malaki ang pangambang mawalan siya ng trabaho at mawalan ng hanapbuhay, hindi lang siya kundi maging ang kanyang bayaw at iba pang ka-baryo na umaasa sa kanilang kasalukuyang trabaho.
Kaya naman hindi maiwasan ng dalawa ang mangamba, isang malalim na pag-aalala ang bumabalot sa kanila, na kung matapos ang proyekto sa mansyon, ano ang mangyayari sa kanila? Matapos ang mga taon ng pagiging mangingisda, ngayon ay nakatali sila sa isang trabahong hindi nila matutunton kung ano ang mangyayari sa hinaharap. Ang mga tanong ay patuloy na umiikot sa kanilang mga isipan kasabay ng mga alalahanin habang minamasdan ang pag-usad ng mga araw.
-
Sa kabilang banda, hindi mawaglit sa isipan ng batang si David ang nakita. Hindi siya makapaniwala sa nakita kanina, hindi lang niya nakitang hubo't-hubad ang ama ng kanyang mga kambal na kaibigan, kundi hawak-hawak pa ang sariling ari at tila pinagmamasdan.
Ramdam ni David ang pamumula ng kanyang mga pisngi. Batid niyang dulot ito ng kanyang hindi inaasahang pagkakita sa hubad na katawan ng ama ng kanyang mga kaibigan.
Bagamat hindi naman ito ang unang beses ni David na makakita ng kapwa niya lalaking hubo't-hubad, ay ito ang unang beses niyang makakita nito na tulad ng mga edad ni Ramil. Hindi siya makapaniwala sa nakita, batid niyang tulog pa ang kargada ng ama ng kaniyang mga kaibigan kanina nang makita niya ito, subalit malaki na ito at mataba pa, kaya't hindi maiwasang maglikot sa kanyang isipan kung gaano iyon kalaki kapag nagising pa.
"Yung ari ni tito Ramil, normal ba yun? Ganon ba talaga kalaki ang mga ari ng mga tatay na? Hindi pa gising pero malaki na, paano pa kapag tumayo na iyon?" Mga katanungang naglilikot sa kanyang isipan.
"Yung kina kambal kaya? Lalaki rin kaya ng tulad ng kay tito Ramil kapag tumanda na sila?" Hindi maiwasang tanong ni David sa kanyang isipan.
"Teka? Bakit ko ba iniisip yun? Kaibigan ko sina kambal, hindi ko sila dapat pag-isipan ng ganon!" Suway niya sa sarili.
Naguguluhan si David, hindi niya mabatid kung bakit siya nakararamdam ng ganito. Batid ni David sa kanyang sarili na hindi siya tuwid na lalaki. Halata sa kanyang may pagkamalambot na galaw. Bagamat sa murang edad ay hindi maiwasang mabighani sa ibang kalalakihan, subalit alam ni David sa sarili na wala siyang ibang nararamdaman para sa kambal niyang kaibigan, hindi ito romantiko o makamundo—kundi isang malalim na paggalang at pagsasama na hindi nangangailangan ng ibang kahulugan, tanging pagkakaibigan lamang. Hindi lang niya maiwasang maguluhan kung bakit siya nakaka isip ng ganitong bagay matapos niyang masaksihan ang itinatagong gasawang kargada ng ama ng kanyang mga kaibigan.
"Pero, araw-araw kayang nagbibihis doon sa likuran ng kanilang bahay si tito Ramil? Maari kayang may iba pa siyang ginagawa doon tuwing umaga na higit pa?" Hindi maiwasang mamutawi sa isipan ni David.
Sa kalagitnaan ng magulong pag-iisip, hindi maiwasang mamutawi sa kanyang isipan ang mga pilyong ideya.
*Ting!
-
Pagdating ng mag-bayaw sa construction site, agad silang sinalubong ng matinding init at abala ng lugar. Ang makapal na alikabok mula sa mga dinadaang trak at makina ay sumalubong sa kanilang mga mata, at ang hangin ay puno ng amoy ng semento at metal. Sa kabila ng lahat ng ito, hindi na bago sa kanila ang ganitong tanawing. Ang ganitong kalagayan ay bahagi na ng kanilang araw-araw na buhay bilang mga manggagawa sa konstruksyon.
Habang sila’y naglalakad patungo sa kanilang takdang trabaho, ang kanilang mga katrabaho ay abala sa kani-kanilang gawain—may mga naglalagay ng bakal, may mga nagbubuhos ng semento, at may mga nagtataas ng mga materyales. Sa kabila ng ingay ng mga makina, ang bawat isa ay tahimik na nagtratrabaho, parang sanay na sa lahat ng aspeto ng ganitong gawain.
Agad inumpisahan ng magbayaw ang kanilang trabaho. Si Ramil ay nagsimula agad sa pag-lagay ng mga bakal na pundasyon para sa pagbubuhos ng semento. Kinailangan niyang tiyakin na matibay at pantay-pantay ang pagkakalagay nito, upang hindi magkaproblema sa susunod na hakbang. Kailangan ng bawat detalye na maging tumpak dahil ang bawat pagkakamali ay magdudulot ng malaking abala at dagdag na gastos at trabaho.
Samantala, si Kristof ay nagsimula naman sa paghahanda ng mga bakal na gagamitin sa pagpapatatag ng mga estruktura. Ininspeksyon niya ang bawat piraso ng bakal, tiniyak na ito’y matibay at walang kalawang. Isang mahalagang hakbang ito, kaya’t naglaan siya ng oras upang suriin ang lahat bago pa man simulan ang proseso ng pagpapalakas ng mga pader ng gusali.
Bagamat init na init na sila sa ilalim ng araw, hindi nila iniinda ang pagod at hirap. Ang kanilang pagtuon sa trabaho at ang pagkakaroon ng disiplina sa oras ay nakakatulong upang magpatuloy sila sa kanilang mga gawain. Madalas, sa mga ganitong sitwasyon, mas nagiging malakas ang kanilang samahan bilang magkakatrabaho.
Habang sila’y abala sa trabaho, bawat kilos ng kanilang katawan ay tila isang koreograpiyang nilikha ng lakas at kasanayan. Ang mga braso nilang matitibay, hinubog ng mahabang oras ng paggawa, ay kumikilos nang may tiyak na layunin. Sa bawat pagbuhat, paghila, o pagtulak, ang kanilang mga kalamnan ay nagiging buhay na mapa ng dedikasyon—nagpapakita ng bawat linya, hugis, at tensiyon na tila isinulat.
Ang araw, na tumama sa kanilang balat, ay nagbigay-liwanag sa bawat detalye ng kanilang katawan. Ang mga ugat na bahagyang nakaumbok sa kanilang mga bisig ay parang mga ugat ng puno, nagpapahiwatig ng lakas na dumadaloy sa buong pangangatawan. Ang kayumangging kulay ng kanilang balat, tinampok ng tagaktak na pawis na kumikislap sa ilalim ng araw, ay nagbibigay ng natural na ningning na hindi mapapantayan.
Hindi lamang sa lakas ang hatid ng kanilang mga kilos; mayroon ding kakaibang karisma sa paraan ng kanilang pagkilos. Ang kanilang paggalaw ay may tiyak na ritmo, bawat hakbang at galaw ay umaayon sa musika ng kanilang gawain. Ang pagsasanib ng tiyaga, disiplina, at likas na galing ay nagiging isang anyo ng ganda na walang kahambing.
Sa mga sandaling iyon, sa gitna ng kanilang trabaho, may isang uri ng pagkamangha na hindi maitatanggi. Ang kanilang anyo ay tila isang salamin ng pagsusumikap, na sa kabila ng bigat ng gawain, ay nagdadala ng kakaibang porma ng pag-akit—isang uri ng kagandahang nagmumula hindi sa pagpapakita kundi sa mismong esensya ng kanilang pagiging masipag at matatag na trabahador.
Si Ramil sa isang dako, habang abalang nagtatrabaho, ang bawat kilos niya ay nagpapakita ng isang uri ng lakas. Sa bawat pagtaas ng mabigat na kagamitan, ang kanyang mga braso ay nangingibabaw, ang mga ugat dito ay bahagyang nakaumbok, animo’y dumadaloy ang enerhiya mula sa kanyang katawan. Ang mga linya ng kanyang mga kalamnan ay kumikilos nang sabay-sabay, isang sining ng lakas at balanse na maingat na hinubog ng araw-araw na paggawa.
Ang kanyang kayumangging balat, na hinaplos ng araw at pawis, ay tila pinatingkad ng mga patak ng tubig na dumadaloy mula sa kanyang noo, bumabagsak sa kanyang leeg, at nagiging bahagi ng lupang kanyang tinatrabaho. Sa bawat paghinga, ang kanyang dibdib ay bahagyang umuumbok, at ang kanyang katawan ay nagpapakita ng walang pagod na dedikasyon sa kanyang ginagawa.
Ang kanyang mukha ay hindi maitatangging may angking kisig—mga matang matalim na laging alerto at puno ng determinasyon, habang ang panga niya ay nagpapakita ng maskuladong hubog. Ang kanyang mga labi, bagamat bihirang ngumiti, ay nagdadala ng isang pahiwatig ng pagiging seryoso at may layunin. Sa ilalim ng kanyang pawis at alikabok, nangingibabaw ang nakabibighaning kakisigan.
Sa gitna ng kanyang trabaho, ang mukha ni Ramil ay agad na nakahuhuli ng pansin—isang mukha na puno ng karakter at lalim. Ang kanyang kutis, kayumanggi at halatang hinalikan ng araw sa araw-araw, ay may bahid ng pawis at alikabok, ngunit ang bawat detalye nito ay tila nagkukuwento ng isang buhay na puno ng hirap at paninindigan. Ang kanyang noo ay bahagyang kunot, hindi dahil sa pagkabagabag, kundi sa konsentrasyon na inuukol niya sa bawat gawain.
Ang kanyang mga mata, malalim at puno ng intensyon, ay tila laging nakatingin sa isang layuning hindi pa abot-tanaw ngunit malinaw sa kanyang isip. Sa bawat tingin, may mababakas na determinasyon—isang hindi matitinag na hangarin na malampasan ang anumang hamon. Ang mga pilikmata niyang bahagyang kapal ay nagbibigay ng lambot sa matapang na anyo ng kanyang mukha.
Ang hugis ng kanyang panga, matalim at matatag. Sa bawat buka ng kanyang bibig, mababanaag ang pagkontrol at disiplina sa sarili—ang tipikal na anyo ng isang taong mas pinipiling kumilos kaysa magsalita. Ang kanyang ilong, bahagyang matangos at may katangiang malinis ang linya, ay parang tulay na nag-uugnay sa kabuuan ng kanyang pagkatao—nagbibigay balanse ng kaamuhan ng kanyang mukha. Ang kanyang pisngi, hindi matambok ngunit puno ng laman.
Sa kabuuan, ang mukha ni Ramil ay hindi lamang isang salamin ng kanyang pisikal na anyo kundi ng kanyang pagkatao—isang mukha na may kwento, ng tapang, at ng pananampalataya sa isang mas magandang bukas.
Si Kristof, sa kabilang banda, ay may mukha na tila palaging puno ng sigla at kabataan. Bagamat ang kanyang kutis ay mas moreno kumpara kay Ramil, ay may makinis na tekstura, animo’y hindi pa gaanong nasusubok ng araw-araw na paghihirap. Subalit sa kabila ng pagiging mas bata, mababakas sa kanyang anyo ang natural na tikas at lakas na unti-unting nahuhubog ng pisikal na gawain.
Ang kanyang mga mata, bahagyang may matalim ang tingin, may bahagyang ningning. Ang kanyang kilay, makapal at maayos ang hubog, ay nakadaragdag sa ekspresyon ng kanyang mukha, nagbibigay diin sa bawat emosyon na ipinapakita niya.
Ang kanyang ilong ay diretso at matangos, isang detalye na nagbibigay balanse sa kanyang kabuuang anyo. Sa bawat galaw ng kanyang mukha, ito’y tila natural na nakikibagay, na parang bahagi ng isang maayos na komposisyon. Habang ng kanyang pisngi ay may bahagyang lalim, ang kanyang panga ay may angking talim ngunit nagpapakita ng kabataan at kasiglahan, isang paalala na nasa kasibulan pa siya ng kanyang edad. Sa bawat buka ng kanyang bibig, lumilitaw ang mga ngipin niyang pantay at mapuputi, na karaniwang sinasamahan ng isang mapang-akit na ngiti. Ang kanyang mga labi, medyo manipis ngunit may bahagyang kurba, ay nagpapakita ng natural na kasimplehan at may pagka seryosong personalidad.
Sa kabuuan, ang mukha ni Kristof ay isang malinaw na salamin ng kabataan—isang kumbinasyon ng kasiglahan, pagiging likas na guwapo, at pahiwatig ng tikas na unti-unting hinuhubog ng buhay.
Nagpatuloy lamang sa pagtatrabaho ang dalawa, hindi alintana ang init ng araw at ang ingay ng paligid. Ang bawat galaw nila ay puno ng disiplina, sanay sa bigat ng trabaho, at walang pagsidlan ng pagod. Sa bpagiging abala sa trabaho at tutok sa gawain, tila nawawala na sa kanilang isipan ang lahat ng alalahanin. Ang oras ay mabilis na lumipas, ngunit sa kanilang mata, walang ibang mahalaga kundi ang magtulungan at magawa ng tama ang kanilang bahagi. Ang kanilang katawan at isip ay nakatuon sa parehong layunin: tapusin ang trabaho nang maayos at ligtas.
-
Pagsapit ng tanghali, lulan ng isang mamahaling sasakyan ay dumating sa construction site ang mayamang politikong si Husgado Gorospe, o mas kilala sa bansag na 'Hugo'. Siya ang nagpapagawa ng mansyon na ito dito sa baryo.
Mabilis na binuksan ng driver ang pinto at lumabas si Hugo, ang kanyang marangyang kasuotan na hindi iniiwasan ang pansin ng mga tao sa paligid. Bukod sa mga mamahaling pananamit, ang mga mamahaling sapatos at ray nagsasalita na ng kanyang estado sa lipunan. Ang mansyon na ipinagagawa niya sa baryo ay isang simbolo ng kanyang kapangyarihan at kayamanan.
Si Hugo ay dumating sa lugar nang may kasamang alingawngaw ng kapangyarihan at impluwensya. Ang kanyang presensya ay agad na nagdulot ng pagbabago sa atmospera ng malawak na lupain kung saan itinatayo ang kanyang marangyang mansyon. Kasama ang ilang tauhan at nakaangat sa karangyaan ng kanyang pananamit—isang pormal na kasuotan na mas mahalaga pa kaysa buwanang kita ng karamihan sa mga trabahador—naglakad siya na parang isang hari sa sariling lupain, hindi maikakaila ang kaunting pagmamalaki sa kanyang mukha. Ang araw ay nasa gitna ng langit, ngunit tila mas mabigat ang init na dulot ng kanyang presensya.
Ang mga trabahador, na abala sa kani-kanilang gawain, ay biglang naging alerto nang makita ang kanyang pagdating. Ang dating mga normal na kilos—ang pagbuhat ng hollow blocks, ang pagbuhos ng semento, ang pagpukpok ng martilyo—ay biglang naging mas maingat at mas maagap. Ang pawis na kanina’y pumapatak lamang sa kanilang katawan ay parang naging simbolo ng kanilang pagsisikap na mapansin ni Hugo ang kanilang pagsusumikap sa trabaho.
Hindi lamang sila nagtatrabaho para sa pang-araw-araw na sahod; nagtatrabaho rin sila para mapanatili ang kanilang hanapbuhay, dahil alam nilang ang proyekto ay malapit nang matapos. Ang bawat isa’y ramdam ang tensyon—isang pakiramdam na dulot ng katotohanang kapag tapos na ang mansyon, ang trabahong kanilang inaasahan ay maglalaho rin. Sa bawat hampas ng pala, bawat pag-aabot ng materyales, naroon ang tahimik na hiling na sana’y makita ni Hugo ang kanilang halaga, na sana’y bigyan sila ng iba pang pagkakataon.
Ngunit si Hugo, sa kabila ng kaniyang ngiti at pag-ikot sa proyekto, ay may ibang layunin sa kanyang pagbisita. Hindi siya naroon upang suriin ang progreso ng konstruksyon o magbigay ng papuri sa mga trabahador. Ang kanyang mga mata, bagamat nag-aalab sa panlabas, ay may kakaibang lamlam—tila naghahanap, nagmamasid. Sa ilalim ng pormal niyang postura, naroon ang isang mas personal at lihim na hangarin: nais niyang mapalapit sa mga kalalakihang naroroon, partikular na sa ilan sa mga ito na tila higit na nakakuha ng kanyang pansin.
Sa baryo Maulap, lingid ang mga lihim na interes ni Hugo. Hindi lamang yaman ang nais niyang makuha mula sa baryo, kundi pati na rin ang mga tao rito—ang kanilang tiwala, ang kanilang suporta, higit sa lahat, ang mas tahimik na bahagi ng kanilang pagkatao. Ang kanyang interes sa mga trabahador ay hindi lamang dahil sa kanilang kasipagan kundi sa kanilang pisikal na anyo na tila ba nagsisilbing hamon sa kanyang pagiging makapangyarihan.
Habang nagpapatuloy ang kanyang pag-ikot, ang mga trabahador ay patuloy na nagpapakita ng kanilang husay at kasipagan. Ngunit sa likod ng bawat tingin ni Hugo, tila may naiibang sinisilip na hindi kayang maunawaan ng karamihan. Sa bawat pagpuri at tapik sa balikat, naroon ang mga intensyon na higit pa sa simpleng pagkilala. Sa ilalim ng init ng araw, isang tahimik na laro ng kapangyarihan at ambisyon ang nagaganap, na tanging si Hugo at ang kanyang mga lihim ang tunay na nakakaalam.
Habang naglalakad-lakad si Hugo, pinagmamasdan ang bawat trabahador na abala sa kani-kanilang gawain, at sa kabila ng pormal na pagmamasid, nakakubli ang isang lihim na layunin na makita ang isang lalaking kanyang tunay na hinahanap, ang lalaking matagal niyang pinlanong mapasakamay niya, si Ramil.
Napatigil si Hugo nang mapukaw ang kanyang pansin ng isang lalaki sa di kalayuan. Si Ramil—matipuno, kayumanggi, at halatang batak sa trabaho—ay naging sentro ng kanyang atensyon. Ang katawan ni Ramil, na hinubog ng mga taon ng manual na gawain, ay kitang-kita sa ilalim ng manipis at basang sando na halos dumikit na sa kanyang balat dahil sa pawis.
Ang bawat galaw ni Ramil ay puno ng lakas at disiplina. Habang siya’y nagbubuhat ng mga mabibigat na materyales, ang kanyang mga bisig ay malinaw na nagpapakita ng mahahabang linya ng kalamnan na gumagalaw nang sabay sa bawat kilos. Ang kanyang dibdib, bahagyang kita sa hapit ng kanyang damit, ay tila nagpapahiwatig ng tibay na parang bakal. Ang pawis na dumadaloy sa kanyang leeg at dibdib ay nagbigay-diin pa sa kanyang natural na tikas, na para bang inukit ng panahon ang kanyang anyo.
Ngunit higit pa sa pisikal na anyo, ang mukha ni Ramil ang higit na nakaakit kay Hugo. Ang kanyang noo, bahagyang kunot mula sa konsentrasyon sa trabaho, ay nagbigay ng lalim sa kanyang ekspresyon. Ang mga mata niya, matalim ngunit puno ng buhay, ay tila hindi napapansin ang mundo sa paligid habang nakatuon sa gawain. Ang ilong niya’y matikas, at ang panga niyang malinaw ang hugis ay nagpapakita ng katatagan. Sa kabila ng pagod, ang kanyang mga labi ay bahagyang nakaipit, nagpapakita ng tahimik na determinasyon sa kanyang ginagawa.
Hindi mapigilan ni Hugo ang humanga sa presensya ni Ramil. Ang kombinasyon ng lakas at tahimik na tikas nito ay tila may kakaibang epekto sa kanya. Sa bawat buhos ng pawis mula sa katawan ni Ramil, sa bawat bigat na binubuhat niya nang walang reklamo, naramdaman ni Hugo ang isang hindi maipaliwanag na paghanga. Para sa kanya, si Ramil ay hindi lamang isang trabahador; siya ay isang imahe ng tapang at pagsusumikap—isang anyo ng kagandahan na likas at hindi pilit.
Habang pinagmamasdan ni Hugo si Ramil, naramdaman niya ang kakaibang kagustuhang mas makilala pa ang lalaking ito. Ang tikas at lakas ni Ramil ay tila naging sentro ng kanyang interes. Sa likod ng kanyang ngiti at pormal na asal, naglalaro ang isang plano kung paano siya makakalapit kay Ramil nang hindi halata ang kanyang tunay na intensyon.
Naglakad si Hugo patungo sa abalang nagtatrabahong si Ramil, pinipilit na gawing natural ang kanyang kilos. Sa bawat hakbang, naramdaman niyang tumitindi ang kanyang pananabik. Nang makalapit, tumigil siya malapit sa kinatatayuan ni Ramil, kunwaring nagmamasid sa progreso ng konstruksyon.
“Magandang araw” Bungad niya, ang tinig ay kalmado ngunit may bahagyang awtoridad.
Si Ramil, na abala sa pagbubuhat, ay napalingon. Bahagya niyang inangat ang kanyang sando upang punasan ang pawis sa noo, dahilan upang mas lalong maipakita ang kanyang maskuladong dibdib at mabatong tiyan.
“Magandang araw po, Sir Hugo” Sagot ni Ramil, may kaunting pag-aalangan ngunit puno ng respeto.
Nagningning ang mata ni Hugo sa paglabas ng mga pawisang pandesal ni Ramil sa ginawa niyang iyon, ngunit pinanatili niya ang kanyang pormal na anyo.
“Kamusta naman kayo rito?” Ani Hugo, pilit na hinahaluan ng pangangamusta ang kanyang boses, sabay tingin sa paligid ng construction site.
Sa kabila ng kanyang pagiging isang mayamang politiko, pilit niyang ipinapakita ang kaunting pakialam sa kalagayan ng mga manggagawa.
“Nananghalian na ba kayo?” Tanong pa niya, kunwaring nag-aalala habang binabaybay ang makalat na daan patungo kay Ramil.
“Tatapusin ko na po muna ito, maya-maya po kakain na rin ako ng tanghalian” Malumanay na tugon naman ni Ramil, na abala pa sa pag-aayos ng mga piraso ng bakal. Ang kanyang kamay ay may mga guhit ng alikabok at mantsa ng semento. Bahagyang tumaas ang kanyang ulo habang kinakausap si Hugo.
Tumango-tango lamang si Hugo, at muling inusisa ang kalagayan ng proyekto.
“Maayos ang pagkakagawa ng proyekto ah? Mukhang isa ka sa mga taong magaling makatrabaho” Papuri ni Hugo habang tinitingnan ang mga itinayong pader at mga bakal na nagsisilbing pundasyon para sa susunod na bahagi ng gusali.
Bahagyang ngumiti si Ramil, hindi siya sanay sa direktang atensyon mula sa isang taong tulad ni Hugo.
“Salamat po Sir, pero hindi lang naman po ako ang nasa likod nitong proyekto, andiyan rin po ang mga kasamahan ko, mahuhusay rin po sila” Tugon ni Ramil, sabay lingon sa mga kasamahan niyang nagtatrabaho sa malapit.
“Ano nga palang pangalan mo?” Tanong ni Hugo, na tila walang pakielam sa pagturo ni Ramil sa ibang mga katrabaho, bagkus nanatiling sa kanya ang atensyon nito, nagtatangkang mas makilala pa ang makisig na lalaking ito, habang ang tono ay nagkukubli sa pakunwaring pag alam sa isang tao na nagpakita ng mahusay na kakayahan sa trabaho.
“Ramil po, Sir” Magalang na tugon ni Ramil sabay bigay ng kabadong ngiti. Hindi pa siya sanay na makipag-usap sa isang taong tulad ni Hugo. Ramdam niya ang kaba sa dibdib, ngunit tinangkang magpakita ng respeto at disiplina sa harap ng politiko.
Tumango-tango naman si Hugo at muling tinanong si Ramil. “Matagal ka na ba sa ganitong linya ng trabaho? Mukhang sanay ka sa konstruksyon ah?” Tila pag-usisa ni Hugo, ang kanyang boses ay may kasamang pagsusuri, habang tinitingnan si Ramil mula ulo hanggang paa. Alam niyang ang mga manggagawang tulad ni Ramil ay may mga kuwento na nagtatago sa bawat sugat at pawis na dulot ng kanilang trabaho.
“May kaalaman lang po, dati po kasi akong umeekstra sa konstruksyon, pero ang pangunahing hanapbuhay ko po talaga ay pangingisda” Kwento ni Ramil, habang dahan-dahang pinipiga ang ilang gamit para magpatuloy sa kanyang gawain.
“Subalit dahil po sa tumagas na langis sa dagat, di po ako makapagtrabaho, pareho po kami nung bayaw kong kasama ko rito, kaya’t narito po kami.” Ang mga salita ni Ramil ay may kasamang lungkot.
Nagulat si Hugo nang mapagalamang may kasama si Ramil rito na isang bayaw.
“Bayaw? Sino ang bayaw mo rito?” Hindi maiwasang tanong ni Hugo, ang tono ng boses ay naglalaman ng interes at kaunting pagkabigla.
“Yun po” Wika ni Ramil sabay turo sa isang lalaking abala sa pagbubuhat ng mga semento sa di kalayuan. “Si Kristof, bunsong kapatid po ng misis ko.”
Sinundan ni Hugo ang direksyon ng itinuro ni Ramil, at sa di kalayuan ay namataan niya ang isang binatang abala sa pagbubuhat ng mabibigat na semento. Si Kristof. Sa unang tingin pa lang, agad na nakuha ng binata ang pansin ni Hugo—hindi lamang dahil sa kanyang kasipagan kundi sa likas na tikas at alindog na taglay nito. Ang kanyang mga mata ay tumuon sa katawan ni Kristof na masigasig na kumikilos, at ang bawat galaw nito ay tila may kahusayan na hindi kayang itago.
Si Kristof ay may mas morenong kutis kaysa kay Ramil, subalit halatang ang kanyang itsura at pangangatawan ay nagpapahiwatig ng kanyang mas batang edad. Ang kanyang balat, na halatang madalas rin hinahaplos na rin ng araw, ay nagkikislapan dahil sa manipis na pahid ng pawis. Ang bawat kilos niya habang nagbubuhat ay nagpapakita ng kanyang kabataan at lakas. Ang mga linya ng kanyang mga bisig ay hindi kasing lalim ng kay Ramil, ngunit sapat upang ipakita ang kanyang masiglang pangangatawan. Ang kanyang balikat ay malapad, tila kayang tiisin ang bigat ng anumang trabaho, at ang kanyang postura ay nagpapakita ng likas na kumpiyansa.
Ang kanyang mukha ay tila gawa ng isang bihasang iskultor. Ang kanyang panga ay makinis ngunit matatag ang hugis. Ang kanyang mga mata, na may mapusyaw na kayumangging kulay, ay may ningning ng kasiglahan. Ang mga ito’y tila laging puno ng buhay, ngunit sa kabila nito ay may malalim na ekspresyon.
Ang kanyang ilong ay matangos, na nagbibigay ng balanse sa kanyang mukha, habang ang kanyang labi ay bahagyang manipis, animo’y palaging seryoso. Sa kabila ng pagod, ang kanyang ekspresyon ay nanatiling magaan.
Ang kanyang buhok, may bahagyang kahabaan na naka pusod at bahagyang basa sa pawis, ay tumutugma sa kabuuan ng kanyang itsura. Ito’y nagmumukhang natural at magulo ngunit akmang-akma sa kanyang pagiging matikas. Sa bawat galaw niya, animo’y umaayon ang bawat bahagi ng kanyang katawan, at ang aura niya ay nagdadala ng isang uri ng lakas na nakakabighani.
Habang pinagmamasdan ni Hugo si Kristof, napansin niya ang malaking pagkakaiba ng dalawa. Kung si Ramil ay simbolo ng isang ama na subok na ang lakas, si Kristof naman ay larawan ng kabataan, kasiglahan, at likas na karisma. Sa sandaling iyon, naramdaman ni Hugo ang kakaibang paghanga, hindi lamang sa trabaho ng mag bayaw kundi sa kanilang natatanging pagkakaiba na kapwa may hatid na kakaibang alindog.
Hindi napigilan ni Hugo ang pasikretong pagngisi habang patuloy niyang pinagmamasdan si Kristof. Sa kanyang isipan, ang pagkakaalam na ang makisig na binata ay bayaw ni Ramil ay tila naging bagong piraso ng larong pilit niyang binubuo. Ang koneksyon ng dalawa—ang kabataan at sigla ni Kristof na sumasalamin sa tibay at karanasan ni Ramil—ay lalong nagbigay ng kulay sa kanyang mga plano.
“Bayaw pala ha” Bulong niya sa sarili, tila nasasabik sa sariling ideya.
Ang magkaibang enerhiya ng dalawa ay parang naging mas kaakit-akit para sa kanya. Si Ramil, na tahimik ngunit puno ng tapang, at si Kristof, na mas bukas at masigla, ay naging magkakambal na inspirasyon sa kanyang mga naisin. Ang ideya na magkaugnay ang dalawang lalaking ito—hindi lamang sa dugo ng pamilya ng asawa, kundi pati sa ilalim ng kanyang proyekto—ay tila nagdagdag ng init sa kanyang hangaring mapasakanila ang kanyang impluwensya.
Habang nagtatago ng ngiti, pinilit niyang panatilihin ang kanyang kumpiyansa sa harap ni Ramil.
“Mukhang napakasipag din ng bayaw mo” Ani Hugo, na kunwaring magalang ngunit may bahagyang lalim ang tono. “Tiyak na malaking tulong siya rito sa proyekto.”
“Opo, Sir” Sagot ni Ramil na tila walang kamalay-malay sa malisyosong isip ni Hugo. “Si Kristof po kasi, sanay na rin sa ganitong trabaho. Bata pa, pero masipag at maaasahan.” Pagmamalaki pa ni Ramil.
Tumango si Hugo, hindi maalis ang mga mata kay Kristof na patuloy sa pagbubuhat, parang isang estatwang buhay na nagsasayaw sa ilalim ng araw.
“Mahusay" Wika niya, sinisikap na itago ang pagnanasa na nararamdaman.
Sa likod ng mga salitang iyon, naroon ang mas malalim na intensyon ni Hugo—isang plano na ngayon ay mas pinainit ng ideya ng pagkaka-ugnay nina Ramil at Kristof. Sa kanyang isipan, ito’y hindi na lamang tungkol sa proyekto o sa kanyang ambisyong pampolitika; ito’y mas personal, isang laro ng impluwensya at paghanga na siya lamang ang nakauunawa.
Sa sandaling iyon, alam ni Hugo na naitanim na niya ang simula ng kanyang plano. Sa kabila ng pormalidad ng kanilang usapan, naramdaman niya ang kakaibang tuwa. Si Ramil, sa lahat ng trabahador, ay tila naging paborito niya—at sisiguraduhin niyang hindi iyon magtatapos sa simpleng pagkakakilala.
Matapos ang pag uusap ay iniwan na rin ni Hugo si Ramil at hinayaang makapag trabaho. Muli siyang bumalik sa kanyang sasakyan na naka parke sa di kalayuan.
Habang nagpapatuloy ang pagtatrabaho ni Ramil sa ilalim ng araw, ay nagmamasid si Hugo mula sa loob ng kanyang sasakyan, pinagmamasdan ang detalye ng bawat galaw ng kaakit-akit na katawan ng pamilyadong lalaki. Sa kanyang mata, may mga plano siyang nakatago sa likod ng kanyang matalim na mga tingin.
"Napakasarap mo Ramil, hindi ako papayag na hindi ko mawasak ang dignidad ng isang gwapo, makisig, maskuladong padre de pamilyang tulad mo" Nakangising wika nito sa isip. Ang tono ay puno ng pangako.
"Hindi lang ikaw, kundi maging yang bayaw mo, titiyakin kong mapapasakamay ko kayo, at kokontrolin ko kayo" Dagdag pa nito.
"Malapit nang matapos ang mansyon na pinagagawa ko at malapit nang matapos ang pagtatrabaho niyo, ngunit wag kayong mag-alala, dahil titiyakin kong hindi kayo makaka-alis sa kamay ko, gagawa ako ng paraan, dahil may isasakatuparan pa akong espesyal na plano para sainyo" Tila pagbabalak ng mayamang amo sa isip.
Lingid sa kaalaman ng mga taga-Baryo Maulap, ang maliit na nayon na tinitirhan ni Ramil, ang masalimuot na pagkalat ng langis sa karagatan ay kagagawan, walang iba kundi ng mayamang politiko na si Hugo. Sinadya ni Hugo na magpalubog ng isang malaking barko na may kargang daan-daang galon ng langis, na nagdulot ng malaking sakuna sa dagat—ang tanging pinagkukunan ng kabuhayan ng mga residente ng nayon, lalo na ng mga mangingisda ng Baryo Maulap.
Alam ni Hugo na sa biyaya lamang ng dagat nakadepende ang kabuhayan ng mga taga-Baryo Maulap. Kaya’t sinadya niyang patayin ang kanilang hanapbuhay, na tiyak na nagbunga ng desperasyon, lalo na sa mga kalalakihang umaasa sa pangingisda. Sa ilalim ng kanyang maitim na balak, ginamit ni Hugo ang sitwasyong ito upang isulong ang kanyang personal na interes. Sa gitna ng trahedya, nagpatayo siya ng isang marangyang mansyon sa kanyang malawak na hacienda sa Baryo Maulap. Layunin niyang akitin ang mga kalalakihang mawalan ng hanapbuhay upang magtrabaho bilang mga manggagawa ng konstruksyon sa kanyang ipinagagawang manyson.
Sa malaking pangakong sahod na walong daang piso kada araw, marami sa mga kalalakihan ng baryo, kabilang si Ramil, ang hindi na nagdalawang-isip na tanggapin ang alok ng mayamang politiko. Ngunit ang mapang-akit na sahod at proyekto ay nagkukubli ng mas masahol pang layunin. Bukod sa pagtatayo ng kanyang mansyon, si Hugo ay may lihim na pagnanasa sa mga matitikas, moreno, at mala-Adonis na trabahador na nakapasok sa kanyang proyekto. Hindi lamang mga padre de pamilya ang tinanggap niya; maging ang ilang mga binata ay kasama sa kanyang listahan ng mga nais niyang mahulog sa kanyang bitag.
Sa gitna ng tila marangal na proyekto, nagkukubli ang tunay na balak ni Hugo—ang pag-angkin hindi lamang sa serbisyo ng mga trabahador, kundi pati na rin sa kanilang dangal. Isa si Ramil sa kanyang mga natipuhan, at sa likod ng mansyon na kanyang ipinapagawa, nagbabadya ang isang masalimuot na kwento ng pananamantala, pang-aabuso, at lihim na kasakiman.
Post a Comment